Alkoholizm dotyka niemalże 1 miliona Polaków, a prawie 3 miliony stanowią osoby nadużywające alkoholu [1]. Równie niepokojące są dane pochodzące z raportu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), który uwzględnia aż 52 kraje w tym również Polskę. Ogólne dane mówią, że przeciętnie około 30% dorosłych mieszkańców z uwzględnionych państw upija się przynajmniej raz w miesiącu. Niestety nasi rodacy spożywają aż 11,7 litra czystego alkoholu rocznie w przeliczeniu na jednego, dorosłego obywatela. Mimo iż mężczyźni spożywają więcej czystego alkoholu (18,4%) aniżeli kobiety (5,6%) to jednak panie z wyższym wykształceniem upijają się częściej od panów o 62% [2]. W tym artykule przybliżymy nie tylko fazy rozwoju uzależnienia od alkoholu, rzucanie alkoholu, ale również rozważymy aspekt, jakim jest marihuana vs alkohol i wyjaśnimy, w jaki sposób medyczna marihuana, a także CBD, pomagają w walce z innymi uzależnieniami, jakimi są opioidy, kokaina, heroina oraz papierosy.
Spis treści:
Alkoholizm jest często przewlekłą chorobą, która może postępować dość szybko i prowadzić do rychłego rozwoju ostatniego stadium alkoholizmu. Objawem tego schorzenia jest nieustanna potrzeba spożywania napojów alkoholowych, nawet jeśli pojawiają się problemy wynikające z ich spożywania, takie jak zaburzenia relacji interpersonalnych, kłopoty z uzyskaniem i utrzymaniem zatrudnienia, a nawet zauważalne są wyraźne objawy alkoholizmu zmieniające wygląd (wyniszczenie, wychudzenie, odwodnienie, zasinienie/opuchlizna wokół oczu). Oprócz fizycznego uzależnienia od alkoholu istnieją również inne elementy, takie jak kultura, genetyka i wpływy psychospołeczne.
Etapy upojenia alkoholowego dzielą się na 6 kroków, z czego 2 ostatnie stanowią upojenie alkoholowe patologiczne, gdyż stopniowo rozwijają się bóle mięśni i stawów po alkoholu, zanika czucie, spada temperatura ciała, dochodzi do zaburzeń oddychania/pracy serca oraz pojawia się bezpośrednie zagrożenie życia w postaci śpiączki.
Ponadto warto wspomnieć, że fazowy rozwój choroby sprawia, że możliwe jest przewidzenie następujących po sobie faz, których jest aż 4 i stanowią kolejno:
Jeśli chodzi o objawy fizyczne, w alkoholizmie wysokofunkcjonującym można spodziewać się objawów odstawienia, takich jak mdłości, drgawki i wymioty, a także luki w pamięci, przez co „rzucanie” alkoholu staje się bardzo trudne. Poważne choroby, takie jak marskość wątroby i alkoholowa kwasica ketonowa są również powszechne w alkoholizmie.
Środki farmakologiczne stosowane w leczeniu alkoholików, jak np.: popularna wszywka alkoholowa prowadzą do szeregu groźnych dla życia i zdrowia efektów ubocznych. Obecnie coraz więcej pacjentów sięga po medyczną marihuanę jako bezpieczniejszą alternatywę dla leków, a badania potwierdzają skuteczność konopi i CBD w leczeniu alkoholizmu. W 2009 roku Harm Reduction Journal opublikował badania dotyczące używania marihuany jako potencjalnego substytutu alkoholu i wykazał, że około 40% pacjentów było w stanie z powodzeniem zastąpić alkohol medyczną marihuaną [3].
Pacjenci zgłaszali, że medyczna marihuana:
Inne badanie z 2019 roku opublikowane w Frontiers of Pharmacology wykazało, że kannabinoidy (w dużej mierze CBD, ale także THC) zachowują się jak swego rodzaju tarcza neuroprotekcyjna i pomagają zapobiegać uszkodzeniom komórek mózgowych, które mogą wystąpić w wyniku zaawansowanych faz rozwoju uzależnienia od alkoholu [4].
W innym badaniu z 2014 roku naukowcy zajmujący się medyczną marihuaną stwierdzili, że kannabinoidy mogą pomóc złagodzić głód alkoholowy, dzięki czemu pacjenci szybciej wracają do zdrowia [5]. Dodatkowo ci sami badacze odkryli, że ze względu na właściwości przeciwutleniające kannabinoidu (CBD) możliwe jest powstrzymanie rozwoju stresu oksydacyjnego, występującego w wątrobie w wyniku regularnego upojenia alkoholowego patologicznego. Stres oksydacyjny prowadzi do powstawania reaktywnych form tlenu, które to odpowiadają za zniszczenia hepatocytów, czyli pojedynczych komórek wątrobowych.
W ostatnich latach uzależnienie od narkotyków staje się coraz bardziej powszechnym problemem. Jednym z głównych przykładów jest obecna epidemia opioidów, która przetacza się przez Stany Zjednoczone. Szacuje się, że każdego dnia w USA umiera ponad 100 osób z powodu przedawkowania opioidów. Jednak to nie tylko opioidy są odpowiedzialne za zgony związane z używaniem narkotyków. Równie ważnym problemem jest kokaina, morfina czy heroina. Uzależnienie od narkotyków dotyka około 5% populacji dorosłych Polaków, co oznacza, że jest ono mniej powszechne niż alkoholizm [6].
Jeśli chodzi o pomoc osobom z objawami związanymi z uzależnieniem od narkotyków, CBD i medyczna marihuana są realnymi opcjami leczenia. Warto wspomnieć, że w przeciwieństwie do THC, CBD nie ma właściwości odurzających, ale oferuje szereg możliwych korzyści zdrowotnych, w tym działanie antystresowe, przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Kannabidiol i inne kannabinoidy działają poprzez wpływ na tzw. układ endokannabinoidowy złożony z serii receptorów znanych jako receptory CB1 i CB2 oraz związków zwanych endokannabinoidami. Kiedy endokannabinoidy wchodzą w interakcję z receptorami CB1 lub CB2, wywierają szereg efektów regulacyjnych na organizm, w tym modulują poziom niektórych neuroprzekaźników. Egzogenne kannabinoidy, takie jak CBD, mogą również wchodzić w interakcje z układem endokannabinoidowym.
Co więcej, nie stwierdzono, aby CBD było uzależniające [7], a ponadto wykazano jego zdolność do regulowania reakcji na stres, co jest pomocne w łagodzeniu zachowań kompulsywnych. CBD może mieć również wpływ na receptory opioidowe, co oznacza, że przynosi pozytywne efekty terapeutyczne nie tylko u pacjentów uzależnionych od narkotyków, ale także u tych, którzy cierpią z powodu zespołów abstynencyjnych.
Głód narkotykowy sprawia, że osobom uzależnionym jest niezwykle trudno w pełni wyzdrowieć. Na szczęście, badania dowiodły, że CBD pomaga w tłumieniu głodu narkotykowego i tym samym zwiększa szanse pacjenta na całkowite wyleczenie.
W jednym z badań zbadano wpływ CBD na pacjentów zmagających się z uzależnieniem od heroiny, stosując zatwierdzony przez FDA lek na bazie CBD o nazwie Epidiolex [8].
W badaniu wzięło udział 42 uczestników, którzy albo otrzymywali różne dawki leku CBD, albo placebo, 1 raz dziennie przez 3 dni.
Naukowcy zaobserwowali, że uczestnicy, którzy otrzymali 400 mg CBD, wykazali znacznie zmniejszony głód narkotykowy. Pacjenci przyjmujący 800 mg CBD, wykazali jeszcze niższe pragnienie zażywania substancji odurzających. W grupie placebo nie odnotowano żadnych pozytywnych efektów. Ponadto zauważono, że u pacjentów z grupy placebo bardzo szybko pojawiły się zaburzenia lękowe, które powodowały silną chęć sięgnięcia po narkotyki.
Opioidy znane jako silne leki przeciwbólowe oprócz uśmierzania bólu szybko prowadzą do uzależnienia poprzez wiązanie się z gęsto rozsianymi w układzie nerwowym receptorami opioidowymi. Uzależnienie od opioidów to najczęstsze uzależnienie prowadzące do śmierci. WHO donosi, że w 2017 roku aż 115 tys. osób zmarło z powodu przedawkowania opioidów [9]. Dziś już wiemy, że CBD zawarte w medycznej marihuanie oferuje unikalne korzyści w zakresie radzenia sobie z objawami uzależnienia od opioidów, ponieważ pośrednio moduluje funkcję receptorów opioidowych [10].
Co ciekawe badanie z 2014 roku, które oparte było na analizie danych z lat 1999 – 2010 pokazało, że w poszczególnych stanach USA, gdzie zalegalizowano medyczną marihuanę odnotowano dużo wolniejsze tempo wzrostu liczby zgonów z powodu przedawkowania opioidów [11].
Heroina należy do grupy opioidów i aktywuje receptory w mózgu znane jako receptory opioidowe typu μ (mi). Z tymi samymi receptorami w sposób naturalny łączą się neuroprzekaźniki i w ten sposób regulują uwalnianie hormonów, poziom bólu i ogólne samopoczucie. Kiedy jednak „sztuczna” substancja, taka jak heroina, łączy się z tymi receptorami aktywując je, powoduje intensywny wyrzut dopaminy. Przez to dochodzi do zaburzenia równowagi neuroprzekaźników, czego efektem jest silne uczucie przyjemności. Jest ono tak intensywne, że wzmacnia zachowania związane z kolejnym sięganiem po substancje odurzające. W 2019 roku w Scientific American opublikowano badanie dotyczące leczenia uzależnienia od heroiny medyczną marihuaną. 42 uczestników badania otrzymywało do 800 mg CBD każdego dnia [12]. Pacjenci zgłaszali zmniejszenie głodu narkotykowego po wystawieniu na bodźce związane z substancjami odurzającymi w porównaniu z grupą placebo. Efekt ten utrzymywał się przez co najmniej tydzień po podaniu CBD, kiedy to osoby otrzymujące kannabidiol nadal zgłaszały mniejszy głód narkotykowy w odniesieniu do badanych z grupy placebo. Ponadto CBD zredukowało wskaźniki reakcji na stres występujące po podaniu narkotyku, takie jak wzrost tętna i poziomu kortyzolu w ślinie. Dodatkowo osoby otrzymujące CBD zgłaszały mniejszy niepokój po ekspozycji na bodźce narkotykowe, czyli kontakt z heroiną.
Zażywanie kokainy wpływa na wszystkie organy, ale jej głównym celem jest ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Kokaina blokuje wychwyt zwrotny neurotransmiterów w synapsach neuronów, co bezpośrednio oddziałuje na OUN i powoduje niebezpieczne pobudzenie oraz odurzenie. Uzależnienie od kokainy prowadzi do wystąpienia stanów zagrażających życiu, takich jak:
Badanie z 2019 roku ujawniło, że CBD może być obiecującym sposobem leczenia zaburzeń związanych z używaniem kokainy [13]. CBD było w stanie odwrócić efekty wywołane przez wysoce toksyczną kokainę, zapobiec rozwojowi drgawek i zmniejszyć motywację do zażywania kokainy i metamfetaminy.
Jak rzucić palenie papierosów? Odwieczne pytanie większości palaczy, pragnących trwale rozstać się z nałogiem, który nie tylko negatywnie wpływa na ich zdrowie, ale także zawartość portfela. Mimo że objawy odstawienia nie są tak dotkliwe jak w przypadku opioidów czy kokainy, wciąż są powodem, który powstrzymuje miliony palaczy przed rzuceniem nałogu, pomimo dobrze znanych długoterminowych zagrożeń dla zdrowia związanych z paleniem papierosów. CBD posiada naukowo udowodnioną skuteczność w leczeniu uzależnienia od palenia papierosów. Jak rzucić skutecznie i trwale papierosy, dzięki CBD? W badaniu z 2018 roku poproszono 30 palaczy o powstrzymanie się od palenia tytoniu noc przed podaniem 800 mg doustnego CBD lub placebo [14]. Po całonocnej abstynencji od papierosów nałogowym palaczom pokazano obrazy związane z papierosami i paleniem, aby wywołać głód nikotynowy. Wyniki pokazują, że CBD zmniejsza natężenie i przyjemność bodźców związanych z papierosami, w porównaniu z grupą placebo.
Nauka wykazała, że układ endokannabinoidowy może współdziałać i regulować określone funkcje mózgu. Jedną z nich jest ośrodek nagrody położony w mózgu. Jest to ten sam ośrodek, który jest również aktywowany podczas palenia tytoniu, gdy do organizmu zostaje dostarczona pewna dawka nikotyny.
Oznacza to, że CBD może modulować – lub nawet zaspokajać – głód odczuwany przez palaczy, bez negatywnych, śmiertelnych skutków ubocznych związanych z wieloletnim paleniem papierosów.
Mówiąc jeszcze prościej, system endokannabinoidowy – system, który jest aktywowany, a w niektórych przypadkach równoważony przez obecność CBD – może pomóc regulować uwalnianie dopaminy, zmniejszając „potrzebę” kopa związanego z dostarczeniem dawki nikotyny. Może to złagodzić obsesyjne myśli i potrzeby związane z paleniem papierosów, jednocześnie redukując inne, negatywne skutki uboczne, takie jak zmiany nastroju, pobudzenie czy poczucie niepokoju. Dlatego stosowanie CBD lub medycznej marihuany podczas próby rzucenia palenia może całkowicie zmniejszyć głód nikotynowy.
[1] Jak i ile pijemy? WHO alarmuje | Stop Uzależnieniom https://stopuzaleznieniom.pl/
[2] Alcohol consumption | OECD https://data.oecd.org/
[3] Cannabis as a substitute for alcohol and other drugs | Harm Reduction Journal https://harmreductionjournal.biomedcentral.com/
[4] Therapeutic Prospects of Cannabidiol for Alcohol Use Disorder and Alcohol-Related Damages on the Liver and the Brain | Frontiers in Pharmacology https://www.frontiersin.org/
[5] Cannabidiol protects liver from binge alcohol-induced steatosis by mechanisms including inhibition of oxidative stress and increase in autophagy | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[6] Uzależnienia, Narkomania | HH24 https://hh24.pl/
[7] CBD: Is it addictive? | Medical News Today https://www.medicalnewstoday.com/
[8] Cannabidiol for the Reduction of Cue-Induced Craving and Anxiety in Drug-Abstinent Individuals With Heroin Use Disorder: A Double-Blind Randomized Placebo-Controlled Trial | The American Journal of Psychiatry https://ajp.psychiatryonline.org/
[9] Uzależnienie od opioidów jest coraz częstsze | Puls Medycyny https://pulsmedycyny.pl/
[10] Cannabidiol is an allosteric modulator at mu- and delta-opioid receptors | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[11] Medical cannabis laws and opioid analgesic overdose mortality in the United States, 1999-2010 | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[12] Cannabis Compound Eases Anxiety and Cravings of Heroin Addiction | Scientific American https://www.scientificamerican.com/
[13] Cannabidiol Treatment Might Promote Resilience to Cocaine and Methamphetamine Use Disorders: A Review of Possible Mechanisms | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[14] Cannabidiol reverses attentional bias to cigarette cues in a human experimental model of tobacco withdrawal | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/