Spis treści
Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit (IBD). Jest to schorzenie autoimmunologiczne, co oznacza, że układ odpornościowy błędnie atakuje zdrową tkankę, powodując stan zapalny, owrzodzenie i bliznowacenie. Dokładna przyczyna rozwoju schorzenia jest obecnie nieznana, ale uważa się, że istnieje wiele czynników, które prowadzą do jego rozwoju. W przeciwieństwie do podobnych chorób, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna może uszkodzić dowolną część przewodu pokarmowego. Ponadto pacjenci uskarżają się na objawy zlokalizowane poza układem pokarmowym, w tym ból i obrzęk stawów, problemy skórne oraz inne.
Choroba Leśniowskiego-Crohna może spotkać każdego i w każdym wieku, chociaż najczęściej rozpoznaje się ją u pacjentów w wieku od 15 do 30 lat. Wydaje się, że dotyka ona w równym stopniu zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Obecnie nie ma idealnej metody, która mogłaby przewidzieć, kto może zachorować, ale jednocześnie obserwuje się wzrost prawdopodobieństwa, jeśli ktoś z najbliższej rodziny cierpi na zespół jelita drażliwego.
Jak już wspomniano powyżej, choroba Leśniowskiego-Crohna to schorzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy organizmu zaczyna atakować zdrowe komórki. Eksperci uważają, że bakterie znajdujące się w przewodzie pokarmowym są możliwymi wyzwalaczami reakcji autoimmunologicznej, która ostatecznie prowadzi do stanów zapalnych. Kolejnym czynnikiem są geny. W niektórych sytuacjach choroba Leśniowskiego-Crohna może być przekazywana w rodzinie. Oprócz tego inne czynniki ryzyka rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna obejmują m.in.:
palenie papierosów, przyjmowanie dużej ilości niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub innych leków, takich jak antybiotyki, aspiryna czy tabletki antykoncepcyjne.
Objawy mogą się znacznie różnić między pacjentami i prawdopodobnie będą odmienne w zależności od zlokalizowania zmian w przewodzie pokarmowym, a także ich nasilenia. Objawy mogą obejmować:
– ból brzucha,
– biegunkę, w tym krwistą biegunkę,
– nudności i/lub wymioty,
– utratę masy ciała (lub w niektórych przypadkach przyrost masy ciała),
– utratę apetytu,
– krwawienie z odbytu,
– zmęczenie,
– niedobory składników odżywczych z powodu trudności w przyswajaniu pokarmu,
– owrzodzenia w jamie ustnej,
– bóle stawów,
– podrażnienia oczu,
– zaparcia.
Lista powyższych symptomów nie jest wyczerpująca. Niektórzy pacjenci doświadczają objawów, które pozoru nie są charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej. Co więcej, zdarzają się przypadki choroby Crohna, które przebiegają bez wyraźnych symptomów.
Istnieje kilka testów i procedur, które można wykorzystać podczas badania możliwości wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna. Często pierwszym krokiem jest udanie się do lekarza pierwszego kontaktu w celu wstępnej rozmowy na temat objawów, po czym zwykle następuje kilka serii badań krwi. Dodatkowo próbka kału także zostaje poddana analizie na obecność krwi i kalprotektyny kałowej, która jest specjalną miarą obecności infekcji. Jeśli te testy wykażą coś, co wymaga dalszych badań lub jeśli objawy utrzymują się, następnym krokiem jest skierowanie do gastroenterologa.
Gastroenterolog dalsze postępowanie diagnostyczne pokieruje w taki sposób, by jak najszybciej odnaleźć przyczynę uciążliwych objawów. Jedną z możliwości jest wykonanie rezonansu magnetycznego, aby sprawdzić, czy są jakieś ogniska zapalne lub inne oznaki choroby. Jeśli wynik jest niejednoznaczny, może być konieczne wykonanie endoskopii górnej, kolonoskopii lub endoskopii kapsułkowej. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego polega na wprowadzeniu przez usta do żołądka małej, cienkiej rurki zakończonej specjalną kamerą po to, aby obejrzeć przełyk, żołądek i górną część jelita cienkiego. Ponadto podczas endoskopii pobierany jest niewielki wycinek jelita (biopsja), który następnie jest skrupulatnie oglądany pod mikroskopem. Procedura jest zwykle wykonywana w sedacji, aby była jak najbardziej komfortowa. Kolonoskopia jest podobna do endoskopii, ale aparat jest wprowadzany przez odbyt do jelita grubego. Endoskopia kapsułkowa polega na połknięciu małego aparatu w kształcie pigułki, który robi zdjęcia podczas ruchu wzdłuż przewodu pokarmowego. Jednak metoda ta posiada pewien minus – brak możliwości wykonania biopsji.
Rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna jest zwykle możliwe, dzięki połączeniu wyników obrazowania i biopsji. U niektórych osób diagnoza może potrwać odrobinę dłużej, gdyż choroba często przebiega bez jakichkolwiek odchyleń w badaniach krwi czy stolca. Ponadto schorzenie bywa niejednolite, przez co jest łatwe w przeoczeniu.
Niestety obecnie nie ma skutecznego lekarstwa na chorobę Leśniowskiego-Crohna, ale istnieje coraz więcej możliwości terapeutycznych, mających na celu utrzymanie choroby pod kontrolą i zapewnienie pacjentom komfortu życia. Obejmują one:
– płynną dietę – w niektórych przypadkach leczenie stanu zapalnego w jelitach możliwe jest poprzez przestrzeganie specjalnie opracowanej diety płynnej. Diety te zazwyczaj składają się z formuły, która została częściowo rozłożona po to, aby ułatwić trawienie. Często są wysokokaloryczne z dużą zawartością witamin i minerałów. Główną ideą tego leczenia jest umożliwienie jelitom odpoczynku, aby mogły się zagoić. Dodatkowo udowodniono, że niektóre formuły mają również działanie przeciwzapalne;
– przyjmowanie leków sterydowych – sterydy to silne leki przeciwzapalne, które są używane do szybkiego opanowania zaostrzeń. Nie można ich stosować długoterminowo, ponieważ wiążą się z długą listą działań niepożądanych, w tym z rozrzedzeniem struktury kostnej i uzależnieniem;
– leki immunosupresyjne – działają poprzez tłumienie odpowiedzi immunologicznej organizmu w nadziei na powstrzymanie układu odpornościowego przed atakowaniem własnych tkanek. Ich główną wadą są oczywiście skutki uboczne w postaci zwiększonej podatności na infekcje, a nawet uszkodzeń narządów wewnętrznych;
– leki biologiczne – terapie biologiczne działają poprzez celowanie w określone części układu odpornościowego i „wyłączanie ich”. Niestety wywołują one efekty niepożądane podobne do tych, jakie powodują leki immunosupresyjne. Co więcej, często uszkadzają wątrobę i zwiększają wrażliwość na słońce.
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest wynikiem stanu zapalnego, a zarówno THC, jak i CBD wykazują silne właściwości przeciwzapalne. Medyczna marihuana wchodzi w interakcję z układem endokannabinoidowym organizmu. Głównym zadaniem tego układu jest pomoc w równoważeniu i regulacji różnych funkcji w ciele, w tym: bólu, motoryki przewodu pokarmowego, apetytu oraz innych. Receptory kannabinoidowe znajdujące się w jelitach wiążą kannabinoidy, czego wynikiem jest złagodzenie objawów choroby.
Medyczna marihuana, oddziałując z receptorami kannabinoidowymi w przewodzie pokarmowym, może złagodzić skurcze, wyregulować perystaltykę, zmniejszyć ilość wypróżnień i złagodzić ból. Co więcej, ostatnie badania sugerują nawet, że konopie mogą tłumić nadmierną odpowiedź immunologiczną. Badania nad wpływem medycznej marihuany na chorobę Leśniowskiego-Crohna nieustannie trwają. Wraz z tym rozwojem dostępna będzie większa świadomość dotycząca choroby i skuteczniejszych metod leczenia. Reasumując, pacjenci stosujący konopie lecznicze w chorobie Leśniowskiego-Crohna mogą zauważyć następujące korzyści:
– zmniejszenie dolegliwości bólowych,
– poprawa jakości życia,
– zwiększenie apetytu,
– obniżenie lęku związanego z chorobą,
– zmniejszone zapotrzebowanie na używanie leków sterydowych,
– obniżenie częstotliwości wypróżnień.
* Pierwsze badanie skupione wokół medycznej marihuany i choroby Leśniowskiego-Crohna zostało przeprowadzone w 2011 roku przez badaczkę Timnę Naftali. Wówczas obserwacji poddano 30 pacjentów z tym schorzeniem. Szczególną uwagę zwrócono na nasilenie objawów chorobowych przed jak i po spożyciu leczniczych konopi. Naftali odkryła, że wielu pacjentów mogło zmniejszyć ilość przyjmowanych leków (w tym pełnych skutków ubocznych sterydów). Około 70% uczestników badania stwierdziło, że ich objawy złagodziły się i co najważniejsze, odnotowali oni zmniejszenie ilości codziennych wypróżnień.
* Ta sama badaczka w 2013 roku powróciła z wynikami kolejnego badania dotyczącego wpływu leczniczych konopi na przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna. 21 pacjentów zostało losowo przydzielonych do grupy otrzymującej wziewne THC w dawce 115 mg dwa razy na dobę lub do grupy placebo. Zaobserwowano, że 41% uczestników z grupy leczonej THC osiągnęło stan klinicznej remisji, co zostało zdefiniowane za pomocą wskaźnika aktywności choroby Crohna. W grupie placebo odnotowano, że jedynie u 10% nastąpiło złagodzenie objawów choroby. Co ciekawe, wszyscy pacjenci z grupy leczonej THC mieli nawrót objawów klinicznych po ukończeniu 8-tygodniowej terapii. Wynik tego badania doskonale pokazuje potencjał konopii, gdyż zaprzestanie terapii z użyciem medycznej marihuany natychmiastowo prowadziło do nawrotu uciążliwych objawów choroby.
* W 2011 roku Israel Medical Association Journal opublikował badanie przeprowadzone w szpitalu Meir i klinice Kupat Holim. Badanie obejmowało 30 pacjentów z chorobą Crohna, którzy regularnie korzystali z medycznej marihuany. Wszyscy badani potwierdzili, że konopie znaczącą łagodzą objawy i spowalniają przebieg choroby. 21 pacjentów, czyli 70% uczestników wykazało znaczne zmniejszenie aktywności choroby, a w tym przede wszystkim zredukowaną ilość wypróżnień. Autorzy badania przedstawili kilka możliwych mechanizmów stojących za kliniczną poprawą stanu uczestników badania. Głównie pisano o wyjątkowych, przeciwzapalnych właściwościach kannabinoidów zmniejszających nadaktywność układu immunologicznego.
* Badacze postanowili przyjrzeć się właściwościom przeciwzapalnym medycznej marihuany w odniesieniu do choroby Crohna. Wyniki badania opublikowane w 2020 roku pozwoliły zrozumieć, w jaki sposób układ endokannabinoidowy bierze udział w łagodzeniu objawów choroby. Odkryto, że gdy receptory CB2 wyściełające jelita zostają aktywowane, przekaźnik zwany glikoproteiną P zmniejsza odpowiedź zapalną białych krwinek (neutrofili). Pomaga to zmniejszyć stan zapalny poprzez spowolnienie odpowiedzi autoimmunologicznej.