W Polsce średnia wynosi 267 osób na 100 tys., podczas gdy inne kraje wykazują średnią na poziomie 294 zachorowań [1]. Jak podają fachowe źródła medyczne, w ostatnich 30 latach zaobserwowaliśmy dwukrotny wzrost zachorowalności na nowotwory złośliwe. U mężczyzn najczęściej, bo aż w ⅓ odnotowuje się raka płuc, z kolei u kobiet najbardziej rozpowszechnionym nowotworem jest rak piersi [2].
Agresywne metody leczenia nowotworów w postaci radioterapii, chemioterapii, terapii immunologicznych pogarszają komfort życia pacjenta w czasie terapii, gdyż u zdecydowanej większości prowadzą do utraty apetytu, nudności, spadku masy ciała, wyniszczenia, problemów ze snem, a nawet depresji. Wielu pacjentów poszukując nowoczesnych metod wspomagających leczenie chorób nowotworowych napotyka na swej drodze długą listę wskazań do terapii medyczną marihuaną, a rak jest jednym z nich (w szczególności efekty uboczne wywołane tradycyjnym leczeniem). Poniższy artykuł w całości poświęciliśmy wpływowi medycznej marihuany i zawartych w niej kannabinoidów na ogólny przebieg choroby nowotworowej oraz łagodzenie skutków agresywnego leczenia.
Â
Spis treści:
Â
Â
Nowotwory są wynikiem niepowstrzymanego namnażania się komórek, które dzielą się zbyt szybko i w nadmiernej ilości, co dodatkowo nie jest zauważane przez układ odpornościowy, przez co komórki te nie są szybko wychwytywane oraz eliminowane. Ponadto przekształcenie zdrowej komórki w nowotworową wiąże się z uszkodzeniami jej materiału genetycznego. Dzieje się to w wyniku pewnych predyspozycji genetycznych, jak i oddziaływania środowiska. Promieniowanie jonizujące/UV czy reaktywne formy tlenu, zwane także wolnymi rodnikami, prowadzą do nieodwracalnego zniszczenia DNA. Takich zniszczeń materiału genetycznego doświadcza każdy organizm, jednak u osoby pozbawionej predyspozycji genetycznych dochodzi do właściwej naprawy DNA. Jednak nie u wszystkich naprawa ta jest skuteczna, w wyniku czego pojawiają się zaburzenia transkrypcji i replikacji, co skutkuje syntezą dysfunkcyjnych białek [3].
Medyczna marihuana charakteryzuje się niską ilością skutków ubocznych, co zachęca wielu pacjentów do wypróbowania tej metody leczenia. Przegląd badań z 2015 roku dał wyraźny znak, że wpływ układ endokannabinoidowego na rozwój raka odbywa się poprzez hamowanie rozwoju agresywnych komórek nowotworowych. Wówczas zauważono również, że komórki rakowe posiadają znacznie zwiększoną aktywność enzymów odpowiedzialnych za niszczenie endokannabinoidów [4].
Aktywowanie receptorów kannabinoidowych (CB1 i CB2) wpływa na [5]:
Dzięki licznym badaniom dowodzącym skuteczności i bezpieczeństwa konopi można stwierdzić, że stosowanie medycznej marihuany w onkologii pomaga lepiej kontrolować chorobę, zapobiega jej rozwojowi oraz ułatwia powrót do zdrowia.
Â
Medyczna marihuana w łagodzeniu skutków choroby nowotworowej znalazła szczególne zastosowanie u pacjentów z nudnościami i wymiotami [6], które są skutkami chemioterapii/radioterapii.
Badania dowodzą, że medyczna marihuana łagodzi objawy raka, takie jak [7]:
THC jako psychoaktywny składnik konopi jest uznany jako nowa metoda leczenia nowotworów. Świetnym potwierdzeniem jest rak piersi. THC posiada udowodnione antyproliferacyjne działanie w komórkach nowotworowych, co jest możliwe dzięki aktywacji receptorów kannabinoidowych. Mówiąc jeszcze prościej medyczna marihuana w onkologii jest receptą na zmniejszenie podziału komórek nowotworu piersi i dodatkowo indukuje śmierć komórek chorobowych. Co ciekawe, THC oddziałuje na receptor GPR55, tym samym zmniejszając wzrost i rozwój guza [8].
Â
Dzięki stale rosnącej liczbie badań naukowych marihuana w onkologii znajduje coraz to szersze zastosowanie. Konopie jako nowa metoda leczenia nowotworów u udowodniły swoją skuteczność w wielu badaniach. Naukowcy w 2020 roku przeprowadzili badanie wśród pacjentek z rakiem piersi. Okazało się, że aż 42% badanych zadeklarowało używanie medycznej marihuany w celu radzenia sobie z objawami choroby i skutkami ubocznymi leczenia [9].
Ankieta z 2018 roku badająca, dlaczego pacjenci z podjęli leczenie medyczną marihuaną w czasie ostatnich 6 miesięcy [10]. Uczestnicy podali następujące powody:
Nie da się ukryć, że leczenie medyczną marihuaną ma nie tylko niewiele skutków ubocznych, ale także istnieje równie mało sytuacji, w których jej używanie jest przeciwwskazane. W większości przypadków marihuana leczy raka, a także łagodzi skutki uboczne chemioterapii/ radioterapii. Jednak głównymi przeciwwskazaniami do leczenia medyczną marihuaną nowotworu są: ciąża, karmienie piersią, zbliżająca się operacja w znieczuleniu ogólnym, niektóre leki (warfaryna, silne leki uspokajające, fluoksetyna, disulfiram).
O leczeniu medyczną marihuaną powinien zadecydować wykwalifikowany lekarz, który oceni czy nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania konopi w przebiegu choroby nowotworowej.
Â
Zbadano, że wpływ układu endokannabinoidowego na rozwój raka jest dość kluczowy, gdyż u znacznej większości pacjentów z chorobą nowotworową stwierdza się nieprawidłowe funkcjonowanie tego układu.
THC łączy się z receptorem kannabinoidowym CB1 lub CB2 w komórce nowotorowej i indukuje apoptozę – naturalny proces niszczenia komórek, który jednocześnie oszczędza zdrowe komórki. THC poprzez wzrost syntezy ceramidów prowadzi do śmierci chorej komórki (zdrowe komórki nie wytwarzają ceramidu w obecności THC, co zapobiega ich obumieraniu).
Jedno z pierwszych badań opisujących działanie przeciwnowotworowe THC (zapobieganie i hamowanie choroby) zostało opublikowane w 1975 roku i dotyczyło wpływu THC na wzrost guza [11]. Myszom z rakiem płuc podawano doustnie THC i po 10 dniach zaobserwowano zależną od dawki remisję wzrostu guza.
Â
Â
Dość powszechną metodą przyjmowania medycznej marihuany leczącej raka jest waporyzacja, do której potrzebne jest niewielkie urządzenie zwane waporyzatorem. Proces waporyzacji polega na podgrzewaniu suszu medycznej marihuany do wysokich temperatur, bez jednoczesnego uwalniania szkodliwych substancji smolistych. Jest to wygodna metoda, która pozwala na odmierzenie odpowiedniej dawki wywołującej określone efekty terapeutyczne.
Drugim równie znanym sposobem (chociaż w Polsce uznawanym za nielegalny ze względu na wysoką zwartość THC) jest olej RSO. Upraszczając, olej RSO jest ekstraktem z konopi bogatym wysycha aktywne THC. W innych krajach jest on zalecany pacjentom zmagającym się właśnie z nowotworami, ale także chorobami neurologicznymi, autoimmunologicznymi oraz o podłożu zapalnym.
Â
Aktualnie w Polsce dostępnych w aptekach jest 6 rodzajów suszy konopnych leczniczych. Medyczna marihuana w onkologii przynosi najlepsze rezultaty wówczas, gdy jest bogata nie tylko w THC, ale także CBD. Zalecany stosunek obu kannabinoidów powinien wynosić 1:1, gdyż podawane w takiej proporcji wzajemnie wzmacniają swoje działanie i tym samym lepiej łagodzą objawy raka [12]. Aczkolwiek nasi Lekarze zawsze indywidualnie dobierają terapię, biorąc pod uwagę nasilenie objawów oraz ustalony efekt terapeutyczny.
Â
Marihuana a rak – co mówiÄ… badania naukowe? Lecznicze wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci konopi nie sÄ… niczym nowym, bowiem już w starożytnych Indiach byÅ‚y używane w leczeniu takich dolegliwoÅ›ci jak bezsenność i ból. Grecy stosowali je do leczenia dolegliwoÅ›ci w postaci krwotoków z nosa, a Arabowie jako Å›rodek moczopÄ™dny, przeciwwymiotny i przeciwpadaczkowy.
Obecnie ponad 100 różnych badań naukowych potwierdza skuteczność działania medycznej marihuany w onkologii. Leczenie medyczną marihuaną z powodzeniem może być stosowane w następujących chorobach nowotworowych:
Â
Niedawny przegląd badań, którego wyniki opublikowano w październiku 2021 roku badał hipotezę dotyczącą tego, czy spożywanie konopi wiąże się ze zwiększonym zachorowaniem na raka w przyszłości [20]. Analizie poddano 34 różne badania, z czego jedynie 5 nie spełniało pożądanych kryteriów. Sprawdzono, czy używanie medycznej marihuany w onkologii prowadzi do zwiększenia zachorowania na nowotwór w poszczególnych częściach ciała. Przeanalizowane dane na temat marihuany, a raka wyraźnie pokazały, że konopie prowadzą do zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka o 10%. Leczenie medyczną marihuaną najbardziej obniża prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów głowy i szyi.
Â
Badanie w 2020 roku zajęło się oceną aktywności związków aktywnych zawartych w konopiach, sprawdzając jednocześnie ich cytotoksyczność wobec komórek chłoniaka skórnego [19]. W wyniku tego zaobserwowano wysoką toksyczność kannabinoidów na komórki chłoniaka. Co więcej, aktywne związki konopi zatrzymywały cykl komórkowy i powodowały śmierć chorych komórek. Dzięki temu badaniu mogliśmy bliżej poznać zależności występujące między marihuaną a rakiem i określić następujące pozytywy stosowania medycznej marihuany w onkologii:
Zawarte w medycznej marihuanie kannabinoidy, a szczególnie THC i CBD, posiadają udowodnioną naukowo aktywność przeciwnowotworową. Badanie z 2017 roku sprawdzało nie tylko skuteczność medycznej marihuany w leczeniu białaczki, ale także badało, w jaki sposób zachowują się oba kannabinoidy, gdy są podawane równocześnie [19]. Większość badań sprawdzających zależności istniejące między medyczną marihuanę a rakiem potwierdziła skuteczność konopi w leczeniu różnorodnych nowotworów, jednak żadne z nich nie sprawdzało, jak zachowują się kannabinoidy w przypadku leczenia białaczki.
Badanie dotyczące białaczki dowiodło, że podawanie THC i CBD razem prowadzi do ich wzmocnionego działania oraz lepszego efektu terapeutycznego, co również dowodzi istnienia efektu otoczenia (ang. entourage effect). Dodatkowo sprawdzano, czy lepszy efekt przynosi podawanie kannabinoidów przed lub po chemioterapii. Odpowiedź na to pytanie była jednoznaczne – lepsze działanie powoduje podawanie związków aktywnych konopi zaraz po chemioterapii, co powodowało rezultaty w postaci zwiększonej apoptozy komórek nowotworowych.
Równoczesne stosowanie kannabinoidów ze zwykłymi lekami przeciwbólowymi pozwalało także na znaczące zmniejszenie dawki leków cytotoksycznych przy jednoczesnym zachowaniu skuteczności leczenia.
Â
CBD w ostatnich latach stało się bardzo popularne, a wszystko za sprawą legalizacji oleju CBD (i innych produktów konopnych z zawartością THC do 0,2%) w 2017 roku. Coraz więcej pacjentów chętniej sięga po różnorodne wyroby z wysoką zawartością kannabidiolu. Bez wątpienia prawdą jest, że CBD podobnie do THC pomaga w walce z lękiem, depresją, bezsennością, a w przypadku nowotworów zmniejsza nudności oraz wymioty. Czy można używać go samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem? Nie zaleca się stosowania go bez uprzedniego zalecenia specjalisty, gdyż CBD oddziałuje w wątrobie na enzymy CYP2D6 i CYP3A4, które także odpowiadają za metabolizowanie wielu leków. Należy być bardzo ostrożnym łącząc CBD z innymi lekami, gdyż może on zmniejszać lub zwiększać jego działanie. Dodatkowo kannabidiol nie posiada jeszcze tak wielu dowodów naukowych na swoją skuteczność w przypadku pacjentów onkologicznych, jak medyczna marihuana i THC, dlatego zalecana jest ostrożność [22].
Bibliografia: