Te kompleksowe schorzenia, takie jak toczeń rumieniowaty układowy, stwardnienie rozsiane, czy choroba Hashimoto, stanowią wyzwanie dla pacjentów i lekarzy ze względu na swoją chroniczność i złożoność leczenia. Medyczna marihuana, bogata w związki roślinne takie jak kannabinoidy, oferuje nadzieję na łagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjentów dotkniętych tymi schorzeniami. Badania sugerują, że kannabinoidy mogą wykazywać działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz immunomodulujące, co otwiera nowe perspektywy terapeutyczne w walce z chorobami autoimmunologicznymi.
Szacuje się, że choroby autoimmunologiczne dotykają około 10% populacji na świecie, przy czym 13% kobiet i 7% mężczyzn jest nimi dotkniętych. W Stanach Zjednoczonych dane wskazują, że około 15 milionów osób, czyli 4,6% populacji, zostało zdiagnozowanych z co najmniej jedną chorobą autoimmunologiczną w okresie od stycznia 2011 do stycznia 2022 roku.
W Polsce, na przykład, częstość występowania reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) wynosi około 0,9% populacji, przy czym 1,06% wśród kobiet i 0,74% wśród mężczyzn.
Â
Spis treści
Â
Choroby autoimmunologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy, stanowią poważne wyzwanie dla współczesnej medycyny.
Charakteryzują się one tym, że układ odpornościowy błędnie atakuje własne komórki i tkanki organizmu, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego i uszkodzeń narządów. Tradycyjne metody leczenia często koncentrują się na łagodzeniu objawów i hamowaniu reakcji immunologicznej, jednak nie zawsze są skuteczne i mogą wiązać się z licznymi skutkami ubocznymi.
Â
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie wykorzystaniem medycznej marihuany jako potencjalnej terapii w leczeniu chorób autoimmunologicznych. Kannabinoidy, takie jak tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD), oddziałują na układ endokannabinoidowy, który odgrywa kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej organizmu. Badania sugerują, że kannabinoidy mogą modulować aktywność komórek układu odpornościowego, zmniejszając stan zapalny oraz łagodząc ból i inne objawy związane z chorobami autoimmunologicznymi.
Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie mechanizmów działania medycznej marihuany w kontekście układu odpornościowego oraz omówienie jej potencjalnego wpływu na przebieg wybranych chorób autoimmunologicznych. Przedstawione zostaną również aktualne wyniki badań naukowych oraz aspekty bezpieczeństwa i skuteczności stosowania terapii kannabinoidami.
Â
Medyczna marihuana zyskuje na znaczeniu jako potencjalna terapia w leczeniu chorób
autoimmunologicznych. Jej działanie na układ odpornościowy opiera się na interakcji z układem
endokannabinoidowym, który odgrywa kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej.
Â
Układ endokannabinoidowy (ECS) składa się z receptorów kannabinoidowych (CB1 i CB2), endogennych ligandów (endokannabinoidów) oraz enzymów odpowiedzialnych za ich syntezę i degradację. Receptor CB2 jest szczególnie istotny w kontekście układu odpornościowego, ponieważ jest głównie zlokalizowany na komórkach immunologicznych, takich jak limfocyty B i T, makrofagi oraz komórki dendrytyczne. Aktywacja receptorów CB2 wpływa na różne aspekty funkcjonowania układu odpornościowego, w tym na modulację reakcji zapalnych oraz migrację komórek immunologicznych.
Â
Kannabinoidy, takie jak tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD), wykazują właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące. Działają poprzez zmniejszenie produkcji prozapalnych cytokin oraz hamowanie aktywacji komórek układu odpornościowego. Na przykład, CBD może obniżać poziom
interleukiny-17 (IL-17), która odgrywa kluczową rolę w patogenezie wielu chorób autoimmunologicznych. Ponadto, kannabinoidy mogą promować równowagę między populacjami limfocytów Th1 i Th2, co jest istotne dla utrzymania homeostazy immunologicznej.
Â
THC i CBD różnią się mechanizmami działania oraz wpływem na układ odpornościowy. THC, jako agonista receptorów CB1 i CB2, może modulować odpowiedź immunologiczną poprzez bezpośrednią interakcję z tymi receptorami. Z kolei CBD działa głównie poprzez mechanizmy niezależne od receptorów kannabinoidowych, takie jak modulacja receptorów serotoninowych czy wpływ na kanały jonowe. CBD wykazuje silniejsze właściwości przeciwzapalne bez efektów psychoaktywnych charakterystycznych dla THC, co czyni go atrakcyjnym kandydatem do terapii chorób autoimmunologicznych.
Â
Â
Medyczna marihuana zyskuje na popularności jako potencjalna terapia wspomagająca w leczeniu różnych chorób autoimmunologicznych. Poniżej przedstawiono wpływ kannabinoidów na wybrane schorzenia autoimmunologiczne.
Â
Stwardnienie rozsiane to przewlekła choroba autoimmunologiczna atakująca ośrodkowy układ nerwowy, prowadząca do objawów takich jak ból, spastyczność mięśni oraz stany zapalne. Badania wskazują, że kannabinoidy mogą łagodzić te symptomy. Przykładowo, doustne podawanie kannabinoidów wykazało skuteczność w redukcji bólu i spastyczności u pacjentów z SM.
Â
RZS to przewlekła choroba autoimmunologiczna charakteryzująca się bólem i sztywnością
stawów. Kannabinoidy wykazują właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, które mogą być korzystne
w leczeniu RZS. W badaniach na modelach zwierzęcych zaobserwowano, że CBD zmniejsza produkcję
prozapalnych cytokin, co prowadzi do redukcji bólu i poprawy ruchomości stawów.
Â
Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekłe zapalenie przewodu pokarmowego. Niektóre badania sugerują, że kannabinoidy mogą łagodzić objawy tej choroby, takie jak ból brzucha i biegunka. Jednakże, niektóre badania wskazują, że użytkownicy konopi zgłaszali więcej objawów, takich jak ból brzucha i wzdęcia, co sugeruje potrzebę ostrożności w stosowaniu medycznej marihuany w tej grupie pacjentów.
Â
Â
Toczeń to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje własne tkanki, powodując stan zapalny i ból. Badania nad zastosowaniem kannabinoidów w leczeniu tocznia są wstępne, ale sugerują one potencjalne korzyści w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i redukcji stanu zapalnego. Jednakże, eksperci nie są zgodni co do skuteczności i bezpieczeństwa stosowania konopi w leczeniu tocznia.
Â
Â
Cukrzyca typu 1 jest wynikiem autoimmunologicznego niszczenia komórek beta trzustki produkujących insulinę. Badania na modelach zwierzęcych sugerują, że blokowanie receptorów CB1 może chronić komórki beta przed apoptozą i zmniejszać nasilenie insulitisu, co potencjalnie opóźnia rozwój hiperglikemii.
Â
Â
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy prowadzące do niedoczynności tego gruczołu. Niektóre źródła sugerują, że kannabinoidy mogą modulować układ odpornościowy i zmniejszać stan zapalny, co teoretycznie mogłoby być korzystne w leczeniu Hashimoto. Jednakże, dowody naukowe w tym zakresie są ograniczone, a niektóre badania wskazują na brak istotnego wpływu konopi na funkcję tarczycy.
Â
Medyczna marihuana coraz częściej pojawia się w kontekście terapii chorób autoimmunologicznych, oferując nowe możliwości w łagodzeniu objawów i wspieraniu leczenia. Dzięki interakcji z układem endokannabinoidowym kannabinoidy, takie jak THC i CBD, mogą wpływać na regulację odpowiedzi immunologicznej, zmniejszać stan zapalny i modulować aktywność układu odpornościowego.
Badania wskazują, że medyczna marihuana może przynieść korzyści w leczeniu różnych chorób
autoimmunologicznych. W przypadku stwardnienia rozsianego pomaga w łagodzeniu bólu i spastyczności mięśni. W reumatoidalnym zapaleniu stawów wspomaga redukcję bólu i poprawia ruchomość stawów. Pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą odczuć zmniejszenie stanu zapalnego jelit i poprawę objawów trawiennych. W toczniu rumieniowatym układowym kannabinoidy mogą działać immunomodulująco i przeciwzapalnie. W przypadku cukrzycy typu 1 badania sugerują ochronne działanie kannabinoidów na komórki beta trzustki, a w chorobie Hashimoto możliwy jest wpływ na obniżenie stanu zapalnego i poziom przeciwciał.
Mimo obiecujących wyników badań konieczne są dalsze, szeroko zakrojone badania kliniczne, które pozwolą jednoznacznie określić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania medycznej marihuany w terapii chorób autoimmunologicznych. Jej zastosowanie powinno zawsze być skonsultowane z lekarzem, aby dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Źródła:
https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/new-study-calculates-autoimmune-disease-
prevalence-in-u-s/
B. Batko, M. Stajszczyk, J. Świerkot, K. Urbański, F. Raciborski, M. Jędrzejewski, P. Wiland
(2019) Prevalence and clinical characteristics of rheumatoid arthritis in Poland: a nationwide
study https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30697263/
Kumar, D., & Bhaskar, A. (2016). Cannabinoids and autoimmune diseases: A systematic review.
Immunobiology.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26876387/
Katchan, V., David, P., & Shoenfeld, Y. (2016). Cannabinoids and autoimmune diseases: A
systematic review. Journal of Neuroimmune Pharmacology
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1568997216300349
Nagarkatti, P., Pandey, R., Rieder, S. A., Hegde, V. L., & Nagarkatti, M. (2009). Cannabinoids
as novel anti-inflammatory drugs. Future Medicinal Chemistry
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20191092/
Giorgi, V., Marotto, D., Batticciotto, A., Atzeni, F., Bongiovanni, S., & Sarzi-Puttini, P. (2021).
Cannabis and Autoimmunity: Possible Mechanisms of Action. ImmunoTargets and Therapy
https://www.dovepress.com/cannabis-and-autoimmunity-possible-mechanisms-of-action-peer-
reviewed-fulltext-article-ITT
E. D Goncalves, R. C Dutra (2019). Cannabinoid receptors as therapeutic targets for
autoimmune diseases: where do we stand?. Pharmacological Research
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31158514/
J. Ludowic Croxford, T. Yamamura (2005). Cannabinoids and the immune system: potential for
the treatment of inflammatory diseases?. Journal of Leukocyte Biology
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16023222/
 F. Haddad, G. Dokmak, R. Karaman (2022) The Efficacy of Cannabis on Multiple Sclerosis-
Related Symptoms https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9148011/
N. Paland, H. Hamza, A. Pechkovsky, M. Aswad, D. Shagidov, I. Louria-Hayon (2023)
Cannabis and Rheumatoid Arthritis: A Scoping Review Evaluating the Benefits, Risks, and Future
Research Directions https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10619990/
V. Iablokov, J. Gregor. N. Chande, T. Ponich, V. Jairath, R. Khanna, S. Asfaha (2024)
Cannabis Use in Patients With Inflammatory Bowel Disease Following Legalization of Cannabis
in Canada https://academic.oup.com/crohnscolitis360/article/6/2/otae031/7667593
Cannabis (Marijuana) and Lupus https://www.lupus.org/resources/cannabis-and-lupus
K. Aseer, C. Mazucanti, J. O’Connell, I. Gonzalez-Mariscal, A. Verma, Q. Yao, C. Dunn, Q.
Liu, J. Egan, M. Doyle (2024) Beta cell specific cannabinoid 1 receptor deletion counteracts
progression to hyperglycemia in non-obese diabetic mice
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38423253/